Žacléř
Do miasta udałem się z Kamiennej Góry na jednodniową wycieczkę.
Dojazd: Kamienna Góra – Žacléř – samochód
Žacléř to miasteczko znajdujące się w Czechach w kraju hradeckim, w powiecie trutnowskim (czes.okres Trutnov) przy granicy z Polską. Według danych z 31 grudnia 2003 powierzchnia miasta wynosiła 2182 ha, a liczba jego mieszkańców 3613. Miasto znajduje się zaledwie 19km od Kamiennej Góry. W 2003 roku miasteczko zostało ogłoszone strefą zabytkową.
Mimo iż miasteczko nie jest duże, znajdziemy tu wiele ciekawych zabytków. Większość zabytków znajdziemy na Placu Rychorskim (Rýchorském náměstí) wraz z przyległymi uliczkami. Aż do połowy XX wieku można było tu zobaczyć domki cembrowane z wysokimi szyldami oraz pod izby, które były typowe dla górniczych karkonoskich miasteczek.
Na Placu Rychorskim dominuje Słup Mariański, dzieło barokowego plastyka Juriho Franciska Pacaka. Pochodzi on z ery panowania jezuitów i zostało ukończone w 1725r. Na wierzchołku umieszczono posąg Marii Panny.
Przy domu nr. 116 została umieszczona figura św. Floriana – patrona strażaków. Autor posągu jest nieznany.
Na Placu Ruchorskim znajdziemy także zabytkową studnię.
W byłej gospodzie „U Némeckého domu” („W niemieckim domu”), w którym w 1900 znajdowała się szkoła uczęszczał młody Josef Čapek, czeski malarz, pisarz i poeta. Budynek znajduje się pod nr. 118.
Zwiedzając dalej Žacléř natrafimy na Renesansowy kościół Najświętszej Trójcy z kaplicą loretańską z 1753, który widoczny jest z rynku.
Na rynku znajdziemy szereg ciekawych kamieniczek. Pod numerem Rýchorské náměstí 116 znajduje się budynek dawnej gospody „U korony”, później przemianowanej na drukarnię. 2 lipca 1766 ucztował tu cesarz Józef II. Ten sam cesarz odwiedził miasto dwukrotnie i na jego cześć w 1908 roku na środku miasta umieszczono obelisk z jego podobizną. W 1923 roku zamieniono podobiznę cesarza na podobiznę poety Friedricha Schillera. Po II wojnie światowej podobizna Friedricha Schillera zastąpiona została płaskorzeźba Juliusa Fučíka, czeskiego kompozytora i dyrygenta orkiestr wojskowych. Ten jednak szybko musiał zwolnić miejsce dla Jana Ámosa Komenskýego, czeskiego pedagoga, filozofa, reformatora i myśliciela protestanckiego. Dopiero w 2005 roku ponownie na swoje miejsce powróciła rzeźba cesarza Józefa II.
Na Rýchorské náměstí 181 znajduje się klasycystyczny budynek ratusza, nad wejściem którego znajduje się herb miasta z niedźwiedziem w tle.
Przy Rýchorské náměstí znajdziemy także wiele innych ciekawych budynków. W większości są to barokowe kamienice. Odrestaurowane bądź czekające na swój lepszy czas.
Przy ulicy J. A. Komenského 8 znajdują się drewniane domki cembrowane z wysokimi szyldami typowe dla górskich karkonoskich miasteczek. Jeden z tych domków można wynająć.
W mieście znajduje się jeszcze Zamek (Zamek 1). Niestety jego stan pozostawia wiele do życzenia. Dzisiejszy zamek to trzykondygnacyjny budynek na rzucie prostokąta o wielobocznej fasadzie od strony południowej. Zamek ma mansardowy dach. Strona północna ozdobiona jest kamiennym portalem z rzeźbionymi ornamentami z 1730 roku. Pierwotny zamek został zbudowany około 1300 r. Po wojnach husyckich w zamku osiedlili się rycerze rabusie. W 1523 r. został zburzony, ponieważ ówczesny właściciel, Heřman ze Šumburka, dokonał tam rabunku. W 1555 r. Kryštof Gendorf z Gendorfu rozpoczął przebudowę zamku na renesansowy pałac. Podczas wojny trzydziestoletniej Szwedzi dwukrotnie zdobyli zamek i go splądrowali. W XVII wieku zamek należał do jezuitów, został wtedy odbudowany. To wtedy w latach 1730–1740 powstał barokowy portal z rzeźbionymi ornamentami. Później zamek spłonął i nastąpiła kolejna jego odbudowa, która miała miejsce w 1848 roku. W 1895 r. budynek był własnością członków różnych rodzin ziemskich. Wtedy to wprowadzono kilka zmian z duchem romantyzmu. Budynki zostały zburzone i wokół zamku zbudowano pseudogotyckie blanki. Wtedy też założono Park Zamkowy. W 1945 r. wnętrze zostało splądrowane. Po pożarze dach mansardowy został zastąpiony czterospadowym. W latach 80 XX wieku znajdowała się tu szkoła z internatem. W latach dziewięćdziesiątych zamek stał się własnością Žacléřa. W 1997 roku został sprzedany firmie Omikron – RV, a następnie Wekostav. W 2005 roku zamek została kupiony przez Cozy Cottage, obecnie Castrum Scheczler Dzisiejszy zamek to ruina a po Parku Zamkowym nie pozostało nic.
W mieście znajduje się także muzeum, które swoją siedzibę ma w budynku dawnego sądu. Muzeum posiada stałą ekspozycję w 4 dziedzinach. Mieści się ono przy Rýchorské náměstí 10. Oprócz muzeum, w budynku znajduje się także Poczta oraz Turystyczne Centrum Informacyjne. O samym muzeum i jego zbiorach można przeczytać tutaj.
W okolicy znajdują się dwie kopalnie, które także można zwiedzać. Są to kopalnie Františka i szyb wydobywczy Jiří, który mieści się przy ulicy Rýchorské náměst 181. Ze względu na brak czasu oraz kiepską pogodę nie dane mi było odwiedzić kopalnię Frantiska. O tyle szybko zwiedziłem ten drugi obiekt. Szyb Jerzy (Jáma Jiří) to dawna głębinowa kopalnia węgla kamiennego w miejscu zwanym Na Jiřím kopci (Na Wzgórzu Jerzego) na północnym zachodzie od Žacléřa. Szyb drążono prawdopodobnie już od roku 1819, a może nawet wcześniej. W 1848 roku jest już wzmiankowany jako działająca kopalnia wyposażona w maszynę parową. Od 1855 roku był pogłębiany aż do głębokości 132 m. Wydobycie rozpoczęła rodzina Gaberlów. W 1860 roku kopalnia została przekazana baronowi Silbersteinowi. W połowie lat 70. XIX wieku nastąpił kryzys w przemyśle węglowym – nie było zbytu na węgiel. Najbardziej dotknęło to właściciela kopalni barona Silbersteina, którego mienie zostało sprzedane w licytacji. W 1898 roku kopalnię kupiła spółka akcyjna ZBAS (Západočeský báňský akciový spolek – Zachodnioczeska Górnicza Spółka Akcyjna). Po zakończeniu II wojny światowej kopalnie ZBAS zostały przekazane pod zarząd państwowy, a z dniem 1 stycznia 1946 r. znacjonalizowane i włączone w przedsiębiorstwo państwowe VUD (Východočeské uhelné doly – Wschodnioczeskie Kopalnie Węgla). W 1950 r. kopalnie w okolicach Žacléřa zostały połączone pod wspólną nazwą Důl Jan Šverma. Wydobycie zakończono w 1992 r. Dnia 8 lutego 1996 r. szyb Jerzy wraz z zabudowaniami i urządzeniami kopalnianymi (budynkiem i wieżą) zyskały status zabytku kultury RCz.
Poza miastem znajduje się największy współczesny system fortyfikacji zbudowanych w Czechach. Jest to Twierdza Stachelberg, o której można przeczytać tutaj.
W czasie II wojny światowej w Žacléř znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Do dziś znajduje się tutaj wiadukt kolejowy, którym transportowano więźniów do obozu.
