Szusza
O mieście
Szusza to miasto w Azerbejdżanie znajdujące się w spornym regionie Górnego Karabachu. Położone na wysokości 1400-1800 metrów w górach Karabachu było górskim kurortem w czasach sowieckich.
Historia
Osada została po raz pierwszy odnotowana w XV-wiecznej ilustrowanej ormiańskiej ewangelii, wystawionej w Matenadaran w Erewaniu (numer archiwalny 8211), która wspomina o „wiosce Shushu”. Ewangelia została napisana przez pisarza i artystę Ter-Manuela w 1428 roku i jest najwcześniejszym znanym artefaktem z miasta.
Według kilku źródeł osada zwana Shosh służyła jako starożytna forteca w ormiańskim księstwie Waranda i tradycyjnie należała do dynastii książęcej Melik-Sahnazarian.
Twierdza została opisana jako strategiczna twierdza w jednym ze wschodnich okręgów wojskowych Armenii, zwanych sghnachami, odgrywając kluczową rolę w kampanii ormiańskiego dowódcy Awana Juzbaszy przeciwko siłom osmańskim podczas ich najazdu na Południowy Kaukaz w latach 20. i 30. XVIII wieku.
W XIX wieku miasto to było jednym z największych na Kaukazie. Miasto było większe i bardziej zamożne niż Baku czy Erewan. Stojąc pośrodku sieci tras karawan, miał dziesięć karawanserajów. Było dobrze znane z handlu jedwabiem, brukowanych dróg, kolorowych dywanów, dużych kamiennych domów i szlachetnych koni. Wskutek działań wojennych miasto bardzo ucierpiało. Wielu ludzi opuściło miasto.
Nigdy nie widziałem takiego miasta. Piękne stare opuszczone meczety, rezydencje i mury porośnięte chwastami stoją opuszczone i kruszą się obok tętniących życiem bloków mieszkalnych z czasów sowieckich. Dziś miasto powoli odzyskuje swój dawny blask.
Atrakcje miasta
Wiele atrakcji miasta zostało zniszczonych w trakcie działań wojennych. Do największych atrakcji miasta niewątpliwie można zaliczyć fort oraz średniowieczny mur.
Średniowieczny mur ochrania wschodnią część miasta. Niewiele jest informacji o twierdzy poza tym, że została zbudowana w 1751 roku przez Panah Ali Khan.
Azerska armia używała wzgórza, na którym znajduje się fort do ostrzeliwania miasta Stepanakert (ob. stolica) oraz okolicznych wiosek pociskami Grad.
Pozycje Grad zostały zaatakowane przez oszałamiający nocny szturm na urwisko, w nocy z 8 na 9 Maj 1992 roku. Był to kluczowy punkt zwrotny w konflikcie o Górny Karabach.
Czołg T-72
Tradycyjnie ulubieniec militariów znajdzie tu coś dla siebie. Czołg T-72 stoi jako pomnik upamiętniający zdobycie przez Armenię Szuszy. Określane jako wyzwolenie Shushi przez Ormian i okupacja Szuszy przez Azerbejdżanów, było to pierwsze znaczące zwycięstwo militarne sił ormiańskich podczas wojny w Górskim Karabachu.
Zielony Kościół
Kanach Zham lub Zielony Kościół to ormiański kościół apostolski znajdujący się w Szusza w Górnym Karabachu. Znajduje się tuż pod górę od katedry Ghazanchetsots.
Kanach Zham tłumaczy się jako „Zielony Kościół” w języku ormiańskim, ponieważ kiedyś kopuły kościoła były pomalowane na zielono. Kościół ten jest również czasami nazywany nazwą starego kościoła na jego miejscu Gharabachtsots na cześć rolników z Górnego Karabachu, którzy go zbudowali.
Zgodnie z inskrypcją budowlaną cerkiew została zbudowana w 1818 r. na miejscu dawnej drewnianej cerkwi Gharabaghtsots (w dolnej wschodniej części fortecy, istniała w drugiej połowie XVIII wieku). W ścianach umieszczono napis dawnego kościoła.
Kościół był opuszczony w czasach sowieckich, ale obecnie jest w pełni funkcjonalny.
Biała Cerkiew to kolejny kościół, który warto odwiedzić będąc w tym mieście. Jest to bardzo przepiękny kościół i warto go odwiedzić będąc w Armenii czy na Kaukazie.
Katedra Świętego Zbawiciela została zbudowana w latach 1868-1887 (katedra Ghazanchetsots). Jest ormiańską katedrą apostolską w Szusza, Artsakh.
Biała Cerkiew została uszkodzona podczas masakry Ormian w marcu 1920 roku przez Azerów w okresie sowieckim.
Kościół jest zbudowany z białego wapienia, co nadaje kościołowi bardziej duchowy wygląd. Stąd też jego nazwa – Biała Cerkiew.
Katedra Ghazanchetsot była używana do przechowywania broni, ponieważ Ormianie nie chcieli jej zniszczyć.
Kościół został zdewastowany przez azerbejdżańskiego żołnierza, który ukradł dzwon i dwa z czterech aniołów z dzwonnicy znajdującej się przed cerkwią. Dzwon odzyskano na Ukrainie, zakupiono i zwrócono cerkwi.
Pamiętaj, aby będąc w kościele zejść do małej krypty, która znajduje się poniżej ambony. Szept w tym pokoju zostaje wzmocniony do grzmiącego dźwięku.
Mały sklep i toaleta znajdują się na tyłach katedry. Cena: 100AMD
W 2020 roku wojska azerskie ostrzelały katedrę. W wyniku tych działań trzech dziennikarzy, którzy dokumentowali zniszczenia katedry zostało rannych.
W dolnej części miasta znajduje się jeden z wielu meczetów, który powoli jest odnawiany.
Mowa tu o meczecie Yukhari Govhar Agha. Meczet został zbudowany w 1876 roku przez Persów i jest obecnie odnawiany, aby w przyszłości służyć jako muzeum. Był używany przez azerską ludność Szusza w czasach sowieckich. Jestem zdumiony, jak dobrze jest zachowany. Na ścianach znajdują się wersety z Koranu w języku arabskim, a wspinaczka na minaret daje piękny widok na Stepanakert.
Z planów remontowych wynika, że po renowacji meczetu na górze swoją siedzibę będzie miała szkoła koraniczna, na dole zaś znajdować będzie się muzeum.
W mieście znajduje się jeszcze kościół rosyjski, który zamieniony został w kino.
Innym budynkiem zamienionym w kino jest rezydencja Panah Khana.
Dojazd
Miasto zlokalizowane jest 9km od stolicy. Do stolicy odjeżdża marszrutka z głównego placu co 30min a bilet kosztował AMD200. Istnieje możliwość dojazdu taxi. Za tę przyjemność zapłacimy AMD1500.
