Ruiny Gede
Historia Gede
Miasto-państwo Gede (znane również jako Gedi) zostało założone prawdopodobnie w XII-XIII wieku przez ludność Suahili, z wpływami arabskimi i perskimi. Pierwotnie miasto nosiło nazwę Kilimani co z języka swahili oznacza pagórkowate miejsce. W czasach świetności (XV wiek) zamieszkiwało je około 2500–3000 osób. W mieście znajdowały się wielkie zbiorniki z wodą, dzięki którym Muzułmanie obmywali się przed wejściem do meczetu. Było to ważne centrum handlowe, które utrzymywało kontakty z kupcami z Indii, Chin i Bliskiego Wschodu. Znalezione artefakty, takie jak chińska porcelana z dynastii Ming, szkło włoskie oraz szkło perskie, świadczą o bogactwie miasta.
Miasto zostało opuszczone w XVII wieku. Powód opuszczenia miasta Gede pozostaje niepewny i jest przedmiotem spekulacji. Przyczyną mogły być ataki plemion Oromo (Galla), plemienia nomadycznego, które przemieszczało się na południe, co skłoniło większość mieszkańców do opuszczenia miasta. Dodatkowo, istnieją teorie, że brak czystej, nieskażonej bakteriami wody, konflikt oraz szerząca się cholera mogły być przyczyną wyjazdu mieszkańców w XVII wieku.
Architektura
Miasto było otoczone murami obronnymi wysokimi na trzy metry. Wewnątrz znajdowały się pałace, meczety (w tym Wielki Meczet Piątkowy), domy mieszkalne oraz studnie (dziś puste).
Budynki wykonano z wapienia koralowego, który był powszechnie używany przez cywilizację Suahili do budowy ważnych struktur, takich jak domy, pałace, meczety i studnie. Ten materiał był zarówno trwały, jak i łatwo dostępny na wybrzeżu. Układ budynków odzwierciedlał podział społeczny – bogatsi mieszkańcy, głównie Arabowie żyli w centrum, a biedniejsi na obrzeżach. Należeli do nich rdzenni mieszkańcy Afryki. Stanowili oni służbę dla ówczesnych Arabów. Pomiędzy biednymi i bogatymi mieszkańcami postawiono dwumetrowy mur. Ciekawostką jest „dom dau”, nazwany tak od malowidła przedstawiającego arabską łódź żaglową.
Najważniejsze atrakcje miasta Gede:
- Wielki Meczet – centralny punkt miasta gdzie można zobaczyć pozostałości XV-wiecznego meczetu.
- Wielki Pałac – Ruiny pałacu sułtana, który był symbolem władzy i bogactwa miasta. Znajdują się tu również pozostałości sal sądowych i innych budynków administracyjnych
- Domy mieszkalne – W Gede można zobaczyć ruiny domów zbudowanych z wapienia koralowego, które pokazują podział społeczny – bogatsi mieszkańcy żyli bliżej centrum miasta, a biedniejsi na jego obrzeżach
- Grobowce – Na terenie ruin znajdują się grobowce, które są przykładem zaawansowanej architektury Suahili. Niektóre z nich mają inskrypcje arabskie, co świadczy o wpływach islamskich w regionie
- Liczne studnie – obecnie puste, kiedyś były kluczowym źródłem wody dla mieszkańców miasta
- Mury obronne – Miasto było otoczone XV-wiecznymi murami obronnymi, które chroniły mieszkańców przed atakami plemion Oromo oraz innymi zagrożeniami.
Upadek Gede
Po ucieczce resztki mieszkańców, w krótkim czasie Gede popadło w ruinę. Na żyznych kiedyś glebach porósł las. Ruiny są porośnięte lasem, w którym rosną m.in. baobaby mające ponad 200 lat oraz drzewa pasożytnicze „parasito”, które oplatają ruiny oraz inne rośliny.
Innym ciekawym drzewem jest Sterculia. Ze względu na śliską korę ani człowiek ani żaden zwierz się na te drzewo nie wspina. Drzewo te ma zastosowanie w medycynie. Stosuje się je od zaburzeń jelit po choroby skóry.
Niektóre drzewa w Gede są uważane za święte przez lokalne społeczności. Tradycyjnie były one miejscem modlitw lub rytuałów, co dodaje im duchowego znaczenia.
Pośród traw spotkać można niebezpieczne węże. Zwiedzając ruiny trzeba uważać jakich roślin dotykamy gdyż niektóre są bardzo trujące dla człowieka.
Na terenie ruin można spotkać małpy, które często towarzyszą turystom przy wejściu. Są to koczkodany czarnosiwe. Kupując orzeszki przy wejściu, możemy sobie zrobić z nimi sesję fotograficzną. Ja niestety nie mam żadnego zdjęcia z małpkami gdyż jestem zbyt wysoki i małpki nie potrafiły mi wskoczyć na ramię. Natomiast moja narzeczona ma ich wiele. Te małpki są wyszkolone. Małpy te są przyjazne i często towarzyszą turystom. Stąd nazwa ruin Gede jako „małpie miasto”.
Na terenie ruin Gede znajduje się małe muzeum archeologiczne. Prezentuje artefakty znalezione podczas wykopalisk, takie jak chińska porcelana, szkło perskie, narzędzia, monety oraz biżuteria. Znajduje się tam również szkielet wieloryba wyrzuconego na brzeg w Kilifi. Często po muzeum biegają koczkodany i można sobie zrobić zdjęcia.
Prócz tego znajduje się tam także Park motyli „Kipepeo”, co w języku Swahili oznacza „Motyl”. Motylarnia przy wejściu do ruin oferuje możliwość zobaczenia lokalnych gatunków motyli i poznania ich cyklu życia.
W 2024 roku ruiny Gede zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na ich znaczenie historyczne i kulturowe. Ruiny Gede to miejsce pełne historii i tajemnic, idealne dla miłośników archeologii i kultury Suahili.
Dojazd
Mamy kilka opcji aby dostać się do ruin Gede. Należy wiedzieć, że ruiny Gede znajdują się około 16 km na południe od Malindi.
- Matatu – jedziemy matatu w kierunku Watamu lub Mombasy i należy poprosić kierowcę, aby zatrzymał się w Gede. Koszt przejazdu to 50-100KES czyli ok. 1.5-3PLN. Po dotarciu do Gede idziemy pieszo 1km do ruin lub wynająć tuk-tuka.
- Tuk-tuk – z Malindi jedziemy prosto pod samą kasę ruin. Koszt 500-1000KES w jedną stronę czyli 16-32PLN. Tuk-tuk czeka aż zwiedzimy ruiny.
- Taxi – wynajem w Malindi. Opłacalna przy większej liczbie osób. Koszt: ok. 3500KES za podróż w obie strony czyli ok. 110PLN. Taxi często czeka aż zwiedzimy ruiny.
Cennik
Za zwiedzanie ruin Gede musimy zapłacić 500KES czyli ok. 16PLN. Osoby poniżej 16 roku życia muszą zapłacić za wstęp 250KES czyli ok. 8PLN.
Płatności dokonujemy za pomocą MPESA w kasie przy wejściu na teren ruin.
Ruiny możemy zwiedzać przez siedem dni w tygodniu w godzinach 7:30 – 18:00.
Motylarnia Kipepeo jest czynna od 8 do 17.
Pogoda
32°C