Mombasa
Historia
Mombasa, jedno z najstarszych i najżywiеj pulsujących miast Kenii, ma bogatą historię, która sięga kilku tysięcy lat. Jego położenie strategiczne nad Oceanem Indyjskim sprawiło, że miasti się kluczowym centrum handlowym, kulturowym i punktem kontaktu między różnymi cywilizacjami przez wieki.
Początki i pierwsze osady
Początki Mombasy sięgają przynajmniej pierwszego tysiąclecia n.e., gdy plemiona Bantu rozpoczęły osiedlanie tej regionu. Miasto jest zbudowane na wyspie wzdłuż wybrzeża Kenii, połączone jest mostami i promem z lądem. To położenie sprzyjało jego rozwojowi jako naturalnego portu od samego początku.
W VIII i IX wieku arabscy i perscy kupcy przybyli do regionu, nawiązując stosunki handlowe z miejscowymi mieszkańcami. Kontakty te doprowadziły do powstania społeczności suahili, których kultura jest unikalną mieszanką wpływów afrykańskich, arabskich, perskich, a nawet indyjskich. Kupcy wymieniali produkty takie jak kość słoniowa, złoto, niewolnicy i przyprawy na towary importowane, takie jak tekstylia, porcelana i metale.
Okres Swahili (XIII–XV wiek)
W XIII wieku Mombasa była już ważnym miastem-państwem Suahili, znanym z architektury koralowej, skomplikowanych systemów rządowych i dobrobytu gospodarczego. W tym okresie miasto rozwinęło stosunki handlowe z innymi miastami nadmorskimi, takimi jak Zanzibar, Kilwa i Malindi, a także z odległymi portami w Arabii, Indiach i Chinach. O Mombasie w swoich kronikach podczas wypraw morskich w XV wieku wspomina chiński podróżnik Zheng He.
Przybycie Portugalczyków (XVI wiek)
W 1498 roku Vasco da Gama dotarł do wybrzeży Wschodniej Afryki podczas swojej pierwszej podróży do Indie. Portugalia szybko zrozumiała strategiczne znaczenie Mombasy jako bazy handlowej i wojskowej. W 1505 roku, po stawieniu czoła lokalnemu oporowi, przejęli kontrolę nad miastem i ustanowili swoją dominację poprzez budowę Fortu Jesus w latach 1593-1596, za panowania króla Filipa II Hiszpanii i Portugalii.
Fort Jesus, zaprojektowany przez inżyniera João Baptistę Cairu, pozostaje jednym z najważniejszych zabytków historycznych w Mombasie do dziś. Chociaż Portugalczycy umocnili swoją kontrolę, ich obecność była stale kwestionowana przez lokalne powstania i ataki ze strony regionalnych rywali.
Imperium Omańskie (XVII-XVIII wiek)
W połowie XVII wieku Omańczycy zaczęli rozszerzać swoje wpływy wzdłuż wschodniego wybrzeża Afryki, starając się wypędzić Portugalczyków. W 1698 roku, po długotrwałym oblężeniu, Omańczycy zdobyli Mombasę i ustanowili własne rządy. W tym okresie miasto przeżyło renesans kulturalny i gospodarczy, chociaż cierpiało również z powodu wewnętrznych napięć spowodowanych sporami między lokalnymi frakcjami a zagranicznymi władcami.
W 1822 roku Brytyjczycy podpisali traktat z sułtanami Omanu w celu ograniczenia handlu niewolnikami w regionie, co oznaczało początek większej interwencji Europy w lokalną politykę.
Kolonializm Brytyjski (XIX-XX wiek)
W 1887 roku Imperium Brytyjskie przejęło kontrolę nad Mombasą, przekształcając ją w kolonialne miasto administracyjne w ramach Protektoratu Kenii. Miasto zostało przekształcone w kluczowy punkt dla Kolei Ugandyjskiej, która połączyła wybrzeże z wnętrzem Afryki. Projekt ten przyspieszył modernizację Mombasy, ale także pogłębił nierówności społeczne i ekonomiczne między kolonistami a rdzenną ludnością.
W okresie kolonialnym Mombasa rozwijała się jako centrum handlowe i turystyczne, przyciągając gości z całego świata. Jednocześnie była teatrem ruchów niepodległościowych, które ostatecznie doprowadziły do uzyskania niepodległości przez Kenię w 1963 roku.
Mombasa w XXI wieku
Obecnie Mombasa jest drugim co do wielkości miastem w Kenii i światowej sławy miejscem turystycznym, słynącym z plaż, kultury suahili i dziedzictwa historycznego. Fort Jesus, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2011 r., jest żywym świadectwem jego wielokulturowej przeszłości. Ponadto miasto nadal jest ważnym portem handlowym i łącznikiem między Afryką a resztą świata.
Historia Mombasy odzwierciedla złożoność i różnorodność regionu: mieszankę tradycji, konfliktów i współpracy, która ukształtowała jego unikalną tożsamość.
Atrakcje miasta
Mombasa oferuje wiele atrakcji, które łączą w sobie historię, kulturę oraz piękno przyrody. Pośród wielu atrakcji, jakie znajdują się w mieście wyróżnić można:
- Fort Jesus – XVI-wieczna portugalska twierdza wpisana na listę UNESCO. Znajduje się tu muzeum poświęcone cywilizacji Suahili oraz tablica upamiętniająca Polaków przebywających w Mombasie podczas II wojny światowej
- Stary fort – Położona w pobliżu portu, ta starsza fortyfikacja pochodzi z XVII wieku. Została zbudowana przez Omanczyków, a później była używana jako więzienie w okresie kolonialnym Wielkiej Brytanii. Obecnie służy jako centrum kulturalne i organizuje różne wydarzenia.
- Stare Miasto – miejsce z wąskimi uliczkami, kolonialną architekturą oraz pięknie rzeźbionymi drzwiami. Warto odwiedzić lokalne targi, takie jak Mackinnon Market, gdzie można kupić przyprawy, owoce i rękodzieło
- Katedra Wszystkich Świętych – Zbudowana pod koniec XIX wieku (1889 rok) w okresie kolonialnym Wielkiej Brytanii, ta katedra anglikańska prezentuje architekturę wiktoriańskiego gotyku. Jej witraże i kamienne mury są szczególnie godne uwagi.
- Meczet Mandhry – pierwszy i najstarszy meczet w Mombasie. Zbudowany w 1570 roku za panowania omańskiego jako trzeci meczet w całej Kenii. Znajduje się na Starym Mieście, niedaleko Fort Jesus. Nazwa meczetu pochodzi od klanu Mandhry, który osiedlił się niedaleko Starego Miasta. Meczet może poszczycić się minaretem na szczycie co jest rzadkością. Naprzeciwko meczetu znajduje się studnia, datowana na 1901 r.
- Meczet Kazimzimbani – powstał w XIX wieku. Znajduje się w sercu Starego Miasta w Mombasie, jego architektura odzwierciedla tradycyjny suahilijski islamski design z misternymi rzeźbami i drewnianymi filarami. Meczet oferuje wgląd w religijne dziedzictwo regionu.
- Dom Tippu-Tipa – dom Mohammada bin Hameda lub Tippu-Tipa czyli bardzo wpływowego handlarza niewolników, który miał do dyspozycji 50000 dział. Zgromadził ogromne bogactwo dzięki handlowi niewolnikami i kością słoniową dla klientów, takich jak sułtan Zanzibaru, któremu pozostał zaciekle lojalny, i Henry Morton Stanley. Pomimo wysiłków nie był w stanie utrzymać swojej pozycji wokół jeziora Tanganika w obliczu europejskiego podziału i podboju regionu. Pod koniec lat 80. XIX wieku został na krótko mianowany gubernatorem Stanley Falls przez króla Belgów Leopolda II (1835-1909), którego imperialna i handlowa działalność zdominowała Kotlinę Konga. Tippu Tip ostatecznie wycofał się z życia publicznego i zamieszkał w Zanzibarze, gdzie napisał autobiografię, która stała się klasyką literatury suahili. Dom pełni funkcję muzeum, które daje wgląd w życie Tippu Tipa. Zlokalizowany jest na Starym Mieście. Wstęp: 1200KES, ok. 38PLN
- Cmentarz Mazrui – cmentarz, na którym pochowani zostali członkowie rodziny Mazrui, którzy rządzili Mombasą w XVIII wieku. Rodzina Mazrui kontrolowała miasto w sposób autonomiczny w latach 1741–1837. Szejkowie Mazrui, którzy mieszkali w forcie, zostali pochowani na tym cmentarzu. Najwcześniejszy datowany grób pochodzi z 1715 r., a członkowie rodziny Mazrui są tu pochowani do dziś. Na cmentarzu znajduje się również stary, zrujnowany meczet społeczności Mazrui.
- Kły słoniowe – Ikoniczna instalacja na dwóch pasach Moi Avenue, powstała w celu uczczenia wizyty królowej Elżbiety II w 1952 roku. Pierwotnie zbudowano je z drewna i płótna, a następnie zmodyfikowano je do aluminium i farby. Ostatni remont przeprowadzono w 2017 roku. Symbolizuje Mombasę i jest popularnym miejscem na zdjęcia.
- Stary budynek poczty – otwarty w 1899 roku, służył także jako jeden z terminali tramwajowych ponieważ sprzedawano tu bilety tramwajowe. Umożliwił 35 000 Hindusów, którzy zbudowali linię kolejową Kenii i Ugandy (1896-1901), wysyłanie wiadomości i przekazywanie przekazów pieniężnych o ogromnej wartości do Indii ich rodzinom w imieniu tych pracowników. W latach 1914-18 służył jako tymczasowy urząd imigracyjny. Budynek zlokalizowany jest na Starym Mieście.
- Pierwszy posterunek policji – znajduje się na przeciwko Fort Jesus. Powstał w 1898 roku i zarządzany był przez Brytyjczyków. Ta konkretna lokalizacja była idealna, ponieważ było to jedno z najbardziej zaludnionych miejsc w Mombasie. Użycie budynku jako posterunku policji było wygodne, przyjmowanie podejrzanych było łatwe, ponieważ sąd znajdował się zaledwie 50 metrów dalej. Osoby uznane za winne były przewożone do Fort Jesus, który służył jako więzienie. Obszar ten stał się znany jako „Trójkąt Zbrodni”. Z czasem posterunek policji przekształcono w bar znany jako Nazareth Bar. Mieściły się tu także duże firmy jak Antwerp East Africa Trading Company.
- Stary Port – pochodzi z XVIII wieku, kiedy Portugalczycy i Arabowie przybyli na wybrzeże Oceanu Indyjskiego w Afryce Wschodniej w celu handlu przyprawami i niewolnikami. Port obsługiwał dau z Indii, Zatoki Perskiej i Dalekiego Wschodu.
- Biały Dom – nazwa mogła pochodzić od koloru farby lub może dlatego, że mieścił się tam pierwszy amerykański konsulat. Biały Dom został zbudowany pod koniec XVIII wieku przez Esmailji Jeevanjee, Hindusa Bohra. Był wynajmowany Kościołowi Misyjnemu jako „Dom Kobiet” dla niezamężnych misjonarek lub zakonnic w latach 1893-1904. W 1909 roku budynek był wykorzystywany jako siedziba amerykańskiej firmy znanej jako Arnold Cheyney, zajmującej się handlem kością słoniową. Następnie stał się pierwszym amerykańskim konsulatem w Kenii w latach 1915-1918. Miał bardzo pięknie rzeźbione drzwi, które zostały usunięte z domu i sprzedane. Obecne drzwi i okna są rzeźbione w stylu zanzibarskim z bogatymi wzorami roślinnymi.
- Sklep z osobliwościami Lookmanji – dom ma wyjątkowo piękny balkon i drzwi. Balkon jest osłonięty dla prywatności zgodnie ze ścisłym muzułmańskim zwyczajem ochrony kobiet przed spojrzeniami obcych. Mieści się na Starym Mieście.
- Hotel Africa – pierwszy hotel w Kenii rozpoczął działalność w 1901 roku. Goście są zapraszani do środka, aby zobaczyć architekturę i galerię zdjęć, która uwiecznia tamte czasy, a także oryginalny rzeźbiony drewniany balkon, który ma 118 lat. Hotel Africa został zamknięty w pewnym momencie po tym, jak kupili go Souza Junior i Diaz, którzy zamienili go w sklep spożywczy i krawiecki. Hotel otwarty jest od 9 do 18.
- Sklep Datoo – znany także jako Dom aukcyjny Datoo. Zbudowany został w 1920 roku. Dawniej sprzedawano tu i licytowano różne rzeczy w tym nieruchomości, pojazdy, meble i inne dobra. Aukcja odbywają się tutaj w każdy weekend.
- Meczet Basheikh – zwany także Mnara lub Tangana lub w języku Swahili Meczet Piątkowy, jest najbardziej uderzającym z wielu meczetów na Starym Mieście w Mombasie. Wydaje się być dość stary, choć niedatowany. Niektóre źródła szacują, że został zbudowany około XIII lub XIV wieku. Jeśli to się potwierdzi, będzie to najstarszy udokumentowany meczet w całej Kenii, który nadal zachował się w oryginalnym stanie.
- Klub Mombasa – został zbudowany w 1897 roku przez brytyjskiego kupca Rexa Bousteada, po rozpoczęciu prac budowlanych nad linią kolejową Kenii i Ugandy. Początkowo nazywano go Chini Club, ponieważ trzeba było zjechać z górki, aby do niego dotrzeć. Klub odwiedzali brytyjscy urzędnicy państwowi i pracownicy kolei, którzy pracowali dla Brytyjskiego Protektoratu Afryki Wschodniej. Pierwszych 60 członków klubu stanowili Brytyjczycy, ale aby zostać członkiem, trzeba było zarabiać co najmniej 250 funtów (około 36 250) rocznie. Później członkostwo zostało jednak otwarte zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet innych ras, a liczba członków wzrosła do ponad 2500. Kiedy klub został otwarty, był przeznaczony wyłącznie dla białych. To tutaj zatrzymała się królowa Anglii, gdy uczestniczyła w obchodach niepodległości Kenii w 1963 roku. Podczas wizyty w Mombasie w 1907 roku Winston Churchill, który później pełnił funkcję brytyjskiego premiera, również spędzał noce w klubie.
- Dom Reitza – Budynek ten nazwano na cześć porucznika Reitza, brytyjskiego oficera marynarki wojennej z okrętu MS Leven, który mieszkał tu aż do swojej śmierci w 1824 r. Wcześniej znajdował się tu portugalski magazyn. Reitz zajmował się zapobieganiem niewolnictwu i przez krótki czas pełnił funkcję brytyjskiego administratora. Budynek mieści się na Starym Mieście.
- Dom Mombasa – został zbudowany około 1880 roku przez byłego mistrza celnego sułtana Zanzibaru o imieniu Jadewji Dewji, członka społeczności indyjskiej Bhatia, który był również kupcem zbożowym. To piękny przykład dwukondygnacyjnego tradycyjnego domu Mombasa z pięknie rzeźbionymi drzwiami na parterze i imponującym zamkniętym balkonem na pierwszym piętrze. Mombasa ma tylko kilka zamkniętych balkonów tak dobrze zachowanych jak ten, które nadal wystawiają wszystkie swoje delikatnie rzeźbione wzory dekoracyjne. Dziś dom jest praktycznie niezmieniony i nadal zamieszkują go potomkowie Jadewji Dewji.
- Świątynia Shri Swaminarayan Mandir – zlokalizowana jest przy Haile Selasie Road. Jest to bardzo bogato i pięknie zdobiona świątynia. Arcydzieło sztuki rzemieślniczej z misternymi rzeźbami i wysokimi iglicami.
- Las Baobabów – znajduje się niedaleko Fort Jesus na południowym końcu Mama Ngina Drv. Najstarsze z baobabów liczą sobie po 400 lat. Niedaleko baobabów można skosztować smacznej herbaty (różne smaki) i podziwiać widoki Oceanu Indyjskiego.
- Filary starożytnego meczetu w Mbaraki – Zbudowany w latach 1400–1450 n.e. filar starożytnego meczetu Mbaraki znajduje się tuż na zachód od ronda promu Likoni za siedzibą G4S. Filar Mbaraki ma 50 stóp wysokości i jest ogłoszony pomnikiem narodowym, co czyni go jednym z historycznych miejsc w Mombasie. Filar z koralowego kamienia jest drugim najstarszym zabytkiem po Forcie Jesus. Meczet popadł w całkowitą ruinę do 1550 r. n.e., zanim został odbudowany w 1988 r. Ma dużą salę modlitewną, 2 przedsionki i kamienne cysterny do przechowywania wody w północno-wschodnim i południowo-zachodnim narożniku.
- Motylarnia – znajduje się niedaleko Fort Jesus. W motylarni spotkać można ponad 300 różnych gatunków motyli, które żyją na wybrzeżu Kenii.
- Targ Mackinnon – miejsce gdzie można kupić przyprawy, owoce i rękodzieło.
- Park Hallera – dawny kamieniołom przekształcony w park przyrodniczy. Można tu zobaczyć żyrafy, hipopotamy, krokodyle i olbrzymie żółwie oraz nakarmić żyrafy. Więcej o Parku Hallera można przeczytać tutaj.
- Wioska Mamba – jest to farma krokodyli, gdzie można obserwować te zwierzęta z bliska i poznać ich zwyczaje. Powstała na początku lat 70 XX wieku. Początkowo teren, na którym się znajduje, był wysypiskiem śmieci, ale później został przekształcony w farmę krokodyli.
- Dom Leven i schody – dom został zbudowany w 1800 roku przez dynastię Mazrui, która rządziła częścią wybrzeża Kenii. W 1824 roku dom został przekazany brytyjskim żołnierzom jako baza operacyjna w walce z handlem niewolnikami i nazwany na cześć brytyjskiego okrętu HMS Leven, który przybył do Mombasy w tym samym roku. Historyczne schody zbudowano w 1824 roku przez wyzwolonych niewolników pod kierunkiem brytyjskiego abolicjonisty, podpułkownika Emery’ego. Schody miały połączyć Dom Leven, budynek używany przez brytyjskich antyniewolniczych działaczy, z brzegiem Oceanu Indyjskiego. Niestety, schody uległy częściowemu zawaleniu do oceanu w 2018 roku.
- Galeria Sanaa – mieści się w dawnym biurze Alidiny Visrama, wpływowego kupca z końca XIX wieku, który odegrał ważną rolę w rozwoju handlu w regionie. Budynek galerii jest przykładem tradycyjnej architektury Mombasy, z pięknie rzeźbionymi drzwiami i balkonami. Mieści się na Starym Mieście.
- Budynek rejestracji cudzoziemców – powstał w 1830 roku. Jest to przykład architektury kolonialnej i znajduje się w historycznej części miasta, niedaleko Fort Jesus czy Meczetu Mandhry. Służył jako siedziba głównych administratorów. Obecnie jest to miejsce, gdzie obcokrajowcy mogą zarejestrować się i uzyskać kartę pobytu (Alien Card), jeśli przebywają w Kenii przez ponad 90 dni.
- Sala Jubileuszowa – budynek powstał w 1897 roku na potrzeby Diamentowego Jubileuszu Królowej Victorii. Aż do 1950 roku budynek był używany jako baraza (baraza z Suahili oznacza zgromadzenia) na spotkania miejskie. Oryginalny budynek był z jednej strony otwarty.
- Studnia Vasco da Gama – jest to zabytek zlokalizowany na Starym Mieście. Nazwa studni nawiązuje do słynnego portugalskiego odkrywcy Vasco da Gamy, który odwiedził ten region podczas swojej historycznej podróży do Indii w 1498 roku. Ściany studni zostały wykonane z naturalnego koralu, a sama studnia jest znana z tego, że nigdy nie wysycha, co czyni ją ważnym źródłem wody w przeszłości i obecnie
- Siedziba Starych Sądów – historyczny budynek zlokalizowany przy Nkrumah Road w Starym Mieście. Budynek ten, został otwarty w 1902 roku przez Brytyjskiego Gubernatora, Sir Charlesa Eliota. Jest przykładem architektury kolonialnej z czasów brytyjskich i obecnie stanowi część Narodowych Muzeów Kenii. W budynku działa galeria sztuki.
- Ogród botaniczny – Ogrody Buhrani przeszły renowację w 2024 roku. Znajduje się 500m od Fort Jesus na Starym Mieście. Stanowi ważne miejsce wypoczynku zarówno dla mieszkańców, jak i turystów, łącząc elementy historii z funkcją rekreacyjną.
- Kino Nyali Cinemax – to już innego rodzaju atrakcja. Wieczorem można się wybrać do kina. Obok znajdują się liczne restauracje gdzie przed lub po seansie można skosztować posiłku. Byłem tam kilka razy na pokazach przedpremierowych, których jeszcze nie było w Polsce. Znajomość języka angielskiego wskazana.
- Wioska rzemieślnicza Akamba – centrum rzemiosła ludowego związane z plemieniem Kamba, znanym z mistrzowskich drewnianych rzeźb. Znajduje się przy Obama Road i Port-Reitz Road, niedaleko lotniska. Miejsce to czynne jest od 8:00 do 17:00. Wstęp jest bezpłatny. Na zwiedzanie wszystkich warsztatów i sklepów trzeba przeznaczyć 3 godziny. Można tu kupić drewniane łyżki, miski, meble, maski, ludzkie figurki, zwierzęta, drewniane magnesy. Jest tu wszystko, czego dusza zapragnie. Warto zabrać gotówkę. Nie każdy sklep akceptuje karty.
- Święty Las Kaya Kinondo – jest to Święty las ludu Mijikenda (UNESCO) z endemicznymi roślinami, zlokalizowany 30 km na południe od miasta. Dojedziemy tam tylko taxi.
- Jumba la Mtwana – starożytne wykopalisko archeologiczne oddalone o 15km od Mombasy w kierunku południowym. Dojedziemy tam tuk-tukiem lub taxi. Więcej dowiesz się czytając tu.
- Wild Waters – to największy park wodny w Kenii. Aby tam się dostać radzę wybrać się wcześnie rano. Obiekt jest czynny od 10 do 18, od wtorku do niedzieli. I radzę się pojawić o 10 na miejscu.
Dojazd
Do Mombasy dostałem się z Warszawy dzięki liniom Ethiopian Airlines. Na pokład mogłem wnieść w sumie 4 bagaże. Lecąc do Kenii potrzebujecie eTA. Pamiętajcie o tym. Cena wynosi 32.50$. Zawsze ją możecie przedłużyć. eTA wygasza po opuszczeniu Kenii.
Nocleg
Będąc w Mombasie na nocleg wybraliśmy hotel City Centre, który zlokalizowany był w Buhrani Tower, niedaleko Ogrodu Botanicznego i pomnika kłów słoniowych przy Moi Avenue. Pokój był dwuosobowy z łazienką. Codziennie serwowano pyszne śniadanie. Także codziennie sprzątano pokój. Do śniadania podawano soki i herbatę lub kawę. W zależności od życzenia.
Za 4 dniowy pobyt dla 2 osób zapłaciłem 314PLN czyli 10000KES.
Pogoda
32°C