Klasztor Hachpat
Historia
We wsi Haghpat od IV wieku stał kościół i uważa się, że stał on również na miejscu obecnego klasztoru. Założenie klasztoru datuje się na panowanie króla Abbasa Bagratuni (929-953rok), ale budowa najstarszego budynku kompleksu rozpoczęła się w 976 r. Klasztor został założony przez królową Khosrovanuysh (Chosravanus), żonę króla Bagratydów Aszota III. W tym samym czasie powstał pobliski klasztor Sanahin. Oba klasztory można zwiedzić w jeden dzień ponieważ znajdują się blisko siebie.
Lokalizacja klasztoru Hachpat została wybrana tak, aby wychodziła na rzekę Debed w regionie Lori w północnej Armenii. Został zbudowany nie na szczycie, ale w połowie zbocza wzgórza, w miejscu wybranym, aby zapewnić ochronę i ukrycie przed wścibskimi oczami, a także w odpowiedzi na rodzaj monastycznej pokory. Zbudowany jest na zielonym cyplu położonym pośrodku górskiego zbocza, często spowitego chmurami. Szczyt po przeciwnej stronie rzeki ma ponad 2500 metrów wysokości.
Klasztor Hachpat
Kompleks klasztorny znajduje się w pobliżu miasta Alavardi. Na jego terenie znajduje się Kościół Świętego Krzyża (Surp Nyszan), której budowa rozpoczęła się w 976 roku a została ukończona w 991 przez króla Smbat. To typowym przykład architektury ormiańskiej z X wieku, jej centralna kopuła spoczywa na czterech imponujących filarach. Prócz tego znajdziemy tam dwa mniejsze kościoły.
Pierwszy z nich to kościół św. Grzegorza z 1005 roku. Drugim kościołem jest kościół Matki Bożej (Surp Astwacacin). Ten drugi obiekt wybudowany został w latach 1208-1220, a jego fundatorką była księżna Chatun, córka księcia Hasana Tesumiana.
Na północ od wcześniej wymienionych obiektów leży najrozleglejszy obiekt zespołu klasztornego –gawit Hamazaspa, którego nazwa pochodzi od nazwiska przełożonego klasztoru, który zlecił jego wzniesienie w 1257. To największy gawit w Armenii, słynący z doskonałej akustyki. Do wschodniej ściany dołączono małą kaplicę.
Na północ od gawitu znajduje się grobowiec rodziny Ukanian z VIII wieku. Składa się z trzech dużych, prostokątnych kaplic, stojących obok siebie. Służą one również jako podstawy dla chaczkarów autorstwa Mistrza Vahrama.
Znajdziemy tam także wolnostojącą trzykondygnacyjną dzwonnicę. Dzwonnica w Hachpat jest najlepiej zachowaną i najwcześniejszą tego typu budowlą w całej Armenii. Została zbudowana na polecenie opata Hamazaspa w 1245 roku. W XIII wieku zbudowano także kaplicę, skryptorium i duży refektarz ale wszystkie te budynki znajdowały się poza murami klasztoru.
Na terenie klasztoru w połowie XI wieku zbudowano także bibliotekę, ponieważ zespół klasztorny służył również jako ośrodek literacki.
W zbiorach bibliotecznych zachowały się cenne zabytki piśmiennictwa oraz sztuki iluminatorskiej, m.in. tzw. ewangeliarz z Hachpatu, zawierający scenę wjazdu Jezusa do Jerozolimy, z wyjątkowo realistycznie przedstawionym wyglądem miasta i jego mieszkańców.
Na terenie klasztoru znajduje się również wiele wspaniałych chaczkarów (ormiańskie kamienie krzyżowe) z XI-XIII wieku, z których najbardziej znany jest chaczkar „Amenaprkich” (Wszech Zbawiciel), który stoi tu od 1273 roku.
Chaczkar „Amenaprkich” (Wszech Zbawiciel) z 1273 roku jest arcydziełem sztuki stworzonym przez mistrza Vahrama, aby ukazać ukrzyżowanie. Realistyczne przedstawienie Chrystusa, Marii Panny i Marii Magdaleny, 12 apostołów oraz aniołów było jak na owe czasy rewolucyjne.
Około 40 000 chaczkarów przetrwało do dziś i większość z nich jest wolnostojąca, chociaż te rejestrujące darowizny są zwykle wbudowane w mury klasztoru.
Kompleks klasztorny przetrwał kilka trzęsień ziemi oraz najazdy Turków.
Opisywana jako „arcydzieło architektury religijnej i główne centrum nauki w średniowieczu”, ta czcigodna instytucja Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego została umieszczona na liście światowego dziedzictwa UNESCO w 1996 roku.
Dojazd
Do zespołu klasztornego można się dostać zarówno z Gruzji jak i z Armenii. Sam klasztor znajduje się niedaleko miasta Alawerdi w Armenii.
Nie ma bezpośredniego połączenia z zespołem klasztornym przy użyciu transportu publicznego.
Aby dostać się z Armenii musimy wziąć minibus nr 415 z Erywania do Alawerdi a następnie kontynuować podróż taxi z miasta do klasztoru Haghpat.
Będąc w Gruzji musimy udać się pociągiem 371 relacji Tbilisi-Erywań (South Caucasus Railway) do stacji Sanahin w Armenii. Z Sanahin udajemy się taxi do klasztoru Haghpat.
Wszelkie informacje o rozkładach jazdy znajdziecie tutaj.
