Nieśwież
Historia miasta
Historia starożytnego Nieświeża jest dość skomplikowana. Przez długi czas uważano, że Nieśwież jest po raz pierwszy wymieniony w kronikach w 1223 r., kiedy Jurij Niasvizhski został wymieniony wśród rosyjskich książąt, którzy zginęli w bitwie z Mongołami nad Kalką. Jednak większość specjalistów uważa, że kronikarz miał na myśli albo Nieśwież na ziemiach Włodzimierza-Suzdala, albo Nieświcz na Wołyniu. Bardziej słusznie należy uznać, że historia współczesnego białoruskiego miasta rozpoczęła się w 1445 r., kiedy w dokumentach po raz pierwszy wspomniano o osadzie Nieśwież (wielki książę Kazimierz przekazał ją Mikołajowi Niemirowiczowi). Później Nieśwież był własnością rodzin Sołtanów, Montygirdowiczów i Kishków. W 1513 r. Anna Kiszka poślubiła Jana Radziwiłła. Nieśwież był posagiem, który przyniosła mężowi. W 1533 r. miasto stało się własnością tej magnackiej rodziny.
W latach 1628-1629 sporządzono pierwszy nieświeży inwentarz, który przetrwał do dziś. Według niej w mieście było 177 domów chrześcijańskich i 27 żydowskich. W 1673 r. było 366 domów i ok. 2,4 tys. mieszkańców. Pod koniec stulecia w Nieświeżu pojawił się kościół dominikański, a niedaleko miasta powstały klasztory jezuickie i benedyktyńskie. W XVII-XVIII w. Nieśwież był ważnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Działały tu sklepy krawieckie, kupieckie, kuśnierskie, murarskie i garncarskie, tkackie, szewskie, a także ślusarsko-kowalno-miedziarskie. Targi odbywały się tu corocznie i trwały od 2 do 4 tygodni.
W 1724 r. Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko po odbyciu edukacyjnej wędrówki po Europie uroczyście wkroczył do Nieświeża. Symbolizował początek odrodzenia miasta. W połowie XVIII w. w mieście otwarto kilka manufaktur, korpus podchorążych i wydawnictwo; odbudowano zamek i ratusz. To tutaj, w Nieświeżu, zegarmistrz Yevno Yakobson zaprojektował mechaniczną maszynę obliczeniową.
W czasie II wojny światowej miasto było pod okupacją radziecką, następnie niemiecką. Zginęło tu 6000 Żydów.
W mieście można podziwiać wiele zabytków, w tym zamek wpisany na listę UNESCO.
Zabytki miasta
Do miasta leżącego 129km na południowy zachód od Mińska udałem się z dworca centralnego w Mińsku.
W mieście jest bardzo dużo atrakcji, które warte są zobaczenia. Zwiedzanie radzę rozpocząć od Kościoła Bożego Ciała (w dawnym kompleksie kolegium jezuitów) przy ulicy Geysika. Kościół został zbudowany w latach 1587-1593. Był pierwszą budowlą w stylu baroku na całym terenie Rzeczypospolitej i wschodzie Europy.
Kościół ufundowany został przez ks. Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. Wnętrze jest bogato zdobione freskami. W ołtarzu znajduje się obraz „Ostatnia wieczerza” z 1753 roku.
W podziemiach kościoła znajduje się ponad 80 sarkofagów i cynowych trumien. Po przerwie trwającej od lat międzywojennych, ostatnim ze sławnego rodu pochowanym w niej w 2000 r. był zmarły w Londynie w 1999 roku ks. Antoni Radziwiłł. Kościół oraz nekropolia zostały wpisana na listę UNESCO.
W pobliżu bramy wjazdowej na groblę prowadzącą do kompleksu zamkowo-pałacowego stoi dawna wieża zamkowa strzegąca rezydencji. Od dawna pełni ona jednak nową funkcję, kościelnej dzwonnicy.
Niedaleko Kościoła Bożego Ciała, na ul. Mickiewicza znajduje się budynek dawnej plebanii. Została ona zbudowana w XV wieku w pobliżu katedry jako mieszkanie dla opata. Między mieszkaniem a kuchnią dobudowano narożne skrzydło.
W wyniku późniejszych zmian w XVIII i XIX wieku, plebania zbudowana w stylu barokowym nabrała cech stylu klasycyzmu.
Jest to budynek dwukondygnacyjny, nakryty dachem mansardowym, z niewielkim czterokolumnowym portykiem od strony ulicy i płaskim ryzalitem od strony ogrodu.
Od 1954 do 1972 roku w budynku drukarni mieściła się drukarnia im. Szymona Budnego. W 2007 plebania została zwrócona parafii.
Przy ul Lenińska, niedaleko kościoła Bożego Ciała znajduje się posąg Szymona Budny (1530-1593). Działacz reformacji w I Rzeczypospolitej, pastor początkowo kalwiński, a następnie braci polskich, hebraista, biblista, tłumacz Biblii na język polski, pisarz i teolog braci polskich. Jeden z pionierów idei demokracji w polityce, przeciwnik kary śmierci. Pisał w języku ruskim. Jako jeden z pierwszych autorów (był autorem lub współautorem dwóch dzieł wydanych po rusku w drukarni nieświeskiej), a także po łacinie i po polsku.
Historyk Norman Davies nazwał Szymona Budnego „najwybitniejszym hebraistą XVI w.” Budny dokonał przekładu Biblii (Biblia nieświeska) – pierwszego kompletnego tłumaczenia Pisma Świętego na język polski z języków oryginalnych oraz pierwszego w historii polskich przekładów Biblii, dokonanego przez jedną osobę. Jego studia nad językiem hebrajskim wywarły również wpływ na późniejszych uczonych żydowskich.
Kolejnym miejscem na mapie atrakcji w Nieświeżu jest Ratusz miejski. Budowla pochodząca z XVI wieku jest jedną z najstarszych budowli zachowanych na terytorium Białorusi. Budowę ratusza rozpoczęto po uzyskaniu przez miasto prawa magdeburskiego w 1586r. a ukończono w 1596r.
W tak zwanym „okresie magdeburskim” (koniec XVI w.-1836) w podziemiach ratusza mieściło się więzienie; parter mieścił pasaż handlowy, miejską wagę, wartownię, magazyn broni dla mieszkańców na wypadek zagrożenia, specjalne pomieszczenia do przechowywania sprzętu gaśniczego. Pierwsze piętro oddano instytucjom rady miejskiej. Były to: Sala Rady, Sala Sądowa, Sala Konferencyjna, Archiwum, Skarbnica (depozyt) oraz biura Vojta i Starosty. Przechowywano tu także archiwum miejskie z księgami administracyjnymi i przywilejami nadanymi miastu przez królów i Radziwiłłów.
W 1752 roku ratusz został przebudowany i uzyskał cechy barokowe.
Pożoga z 1836 r. spowodowała nieodwracalne zniszczenia budynku. Szczególnie zniszczeniu uległo 2 piętro ratusza. Wieża została zmniejszona z sześciu kondygnacji do czterech. W latach 1997-2004 budynek przeszedł proces renowacji.
W wyniku renowacji fasady ratusza zyskał pierwotny wygląd, odrestaurowano górne wieże oraz zrekonstruowano wnętrza drugiego piętra.
Ratusz znajduje się przy ulicy Savieckaja. Czynny jest od 9 do 18, od środy do poniedziałku. We wtorek zamknięte.
Mówiąc o ratuszu należy wspomnieć o halach targowych. Parterowe hale, pierwotnie symetrycznie rozmieszczone były po obu stronach ratusza. W 1752 roku przebudowano je, dodając trzeci rząd kramów z tyłu ratusza.
Obecnie mają one formę szeregu zamkniętych arkadowych nisz nakrytych jednospadowym dachem nachylonym ku wewnętrznemu dziedzińcowi (w stronę ratusza). Mieszczą się tu sklepy różnych branż.
Niedaleko placu Ratuszowego, przy ulicy Chapayeva 4/2 znajduje się Dom Gdański. Dom rzemieślnika jest jedynym domem na Białorusi, który jest przykładem zabudowy miejskiej z pierwszej połowy XVIII wieku, eksponując swoją fasadę w stylu barokowym.
Budynek powstał w 1721 roku. Jego pierwotny charakter został zatracony ze względu na zmiany wprowadzone przez mieszkańców domu. Pierwotnie budynek podzielony był na część mieszkalną i przemysłową.
Przy ulicy Słuckiej znajduje się Brama Słucka. Powstała pod koniec XVI wieku. Wchodziła w skład systemu fortyfikacji miejskich i służyła jako wjazd do miasta z traktu słuckiego.
W 1760 roku brama została przebudowana i uzyskała tradycyjne cechy barokowe. W chwili obecnej brama jest zwartą bryłą z łukiem po środku przejazdu, zawierającą mocne, ceglane mury.
We wnętrzu znajduje się ołtarz i tablica w języku polskim z 1760 roku ku czci Maryi Panny.
W południowej części miasta przy ul. Chkalova znajduje się benedyktyński zespół poklasztorny. Budowa zespołu datowana jest na lata 1590-1595. Był to pierwszy żeński klasztor katolicki na Białorusi, który wraz z klasztorami jezuickimi i bernardynami wchodził w skład systemu fortyfikacji miejskich.
Klasztor powstał wraz z kościołem pw. św. Eufemii. W 1763 roku wybudowano wieżę bramną. Architektura zespołu posiada cechy renesansowe i barokowe.
W 1866 roku klasztor został zamknięty ale w latach 1920-1945 ponownie otwarty. Obecnie w budynkach klasztornych znajdują się akademiki Nieświeżskiego Kolegium Państwowego im Jakuba Kolasa.
Przy ul. Leninska 19 w Nieświeżu znajduje się dawna karczma. Zbudowana została w latach 1897-1903. Skrzydło wschodnie służyło do celów mieszkalnych a w drugiej części były stajnie dla koni.
W czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (inaczej II Wojna Światowa) budynek ten służył za hotel.
Obecnie znajduje się tu muzeum, czynne od poniedziałku do piątku, w godzinach 8-17.
W mieście znajduje się także Klasztor bernardynów w stylu barokowym. Klasztor pozbawiony jest obecnie z zatarciem cech stylowych. Kościół barokowy pw. św. Katarzyny rozebrano po 1950 roku.
Oprócz tego w Nieświeżu znajduje się Kwatera poległych i zmarłych funkcjonariuszy Policji Państwowej. Na cmentarzu spoczywają funkcjonariusze Policji Państwowej powiatu Nieświeskiego, którzy zmarli dnia VII 1926 R.
Większość policjantów spoczywających w tej kwaterze zginęła na granicy polsko-sowieckiej. Zanim powstał Korpus Ochrony Pogranicza, Policja Państwowa pilnowała granicy.
Zamek w Nieświeżu
Zespół pałacowy w Nieświeżu znajduje się w północno-wschodniej części miasta przy ul. Zamkowej 2Znajduje się w parku, gdzie otoczony jest stawami na rzece Uszy. Budowę kamiennego zamku zainicjował pierwszy ordynariusz Nieświeża Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierota” (1549-1616).
Prace budowlane rozpoczęto w 1583 roku. Na początku XVI wieku prace budowlane zostały w większości zakończone.
W murach znajdowały się zbrojownie, wykusze i komory prochowe. W kopcu ziemi znajdowały się kamienne stajnie i tajne przejścia. W XVII wieku w narożach wałów wzniesiono cztery baszty obronne. Podejście do zamku wzmocniono trójkątną fortyfikacją, do której prowadziły dwie drogi dojazdowe.
Prace budowlane i rekonstrukcyjne zespołu pałacowo-zamkowego trwały w XVI-XIX wieku, dlatego łączyły średniowieczne techniki architektoniczne ze stylami późnego renesansu, baroku, klasycyzmu i charakterystycznej sztuki miejscowych rzemieślników.
W latach 2004-2011 przeprowadzono restaurację Zespołu Pałacowo-Parkowego z XVI-XIX wieku.
Wystawy prezentowane są na parterze oraz pierwszym i drugim piętrze.
Zespół pałacowy otwarty jest od 10 do 19 w każdy dzień tygodnia. Cena biletu: 14.60BYN/7.30BYN ulgowy.
Dojazd
Do Nieświeża dostałem się z Centralnego Dworca w Mińsku. Za przejazd w 2017 roku zapłaciłem 6.96BYN.